Een van de grootste uitdagingen voor cacaoboeren is grote droogte. Dit is te voorkomen door het planten van schaduwbomen. Hoe zit dat?
De cacaoboom wordt geteeld in landen rond de evenaar, en levert cacaobonen waarvan onder meer chocolade wordt gemaakt. De boom stelt hoge eisen aan neerslag, temperatuur en bodemgesteldheid. Cacaobomen groeien slecht in de volle zon. Daarom wordt de boom meestal onder schaduwbomen geteeld. Een cacaoboom kan ruim 50 jaar oud worden, tot 10m. hoog en heeft een matig dikke stam. De stam vertakt zich op 1 m van de grond in maximaal 5 wijd uitstaande hoofdtakken die zich weer verder vertakken. De boom heeft een dichte kroon van leerachtige bladeren en gaat ongeveer in het 4de jaar bloeien. De kleine witte of roze bloemen zitten direct op de stam en de dikke takken. Eenmaal in bloei, dan bloeit de cacaoboom zonder ophouden vrijwel het hele jaar door en draagt constant vruchten. Ondanks deze lange bloei, levert een cacaoboom maar 30 tot 40 vruchten per jaar. De vrucht heeft iets weg van een langwerpige meloen, deze worden geplukt en vervolgens opengebroken. De cacaobonen liggen in het midden van de vrucht, elke vrucht bevat 40-50 'bonen' van ongeveer een gram. Een gemiddelde cacaoboom levert dus per jaar 1 - 2 kilo bonen. Cacaobonen worden met het vruchtvlees er nog aan door schimmels en bacteriën gefermenteerd waarbij de temperatuur kan oplopen tot 50 ºC, deze fermentatie duurt ongeveer vijf dagen. De kiem van het zaad wordt gedood en de kleur van de bonen verandert van paars naar bruin.

Cacao is inheems in Midden-Amerika en het noordelijke deel van Zuid-Amerika. De Azteken verbonden cacao met Tlaloc, de god van de regen en de vruchtbaarheid. Zij dronken een cacaodrank ‘xocoatl’ die vaak op smaak werd gebracht met vanille, chilipeper en piment. Cacaobonen dienden bij de Azteken ook als betaalmiddel. Voor 10 bonen kon een konijn worden gekocht en een slaaf kostte ongeveer 100 bonen.

De Spaanse veroveraar Fernando Cortez bracht in 1528 als eerste een grote hoeveelheid cacaobonen naar Europa. In de 17e en 18e eeuw is cacao aangeplant in Azië, met name in Sri Lanka, Indonesië en Maleisië. In Zuid-Amerika verspreidde de productie zich tot in Brazilië. Ook in Afrika werden cacaobomen aangeplant, aan de Goudkust (het huidige Ghana). In 2009/2010 was 78% van de wereldproductie cacao afkomstig uit slechts vijf landen, Ivoorkust, Ghana, Indonesië, Nigeria en Brazilië. 

En nu de actie! Tony Chocolonely koopt de 99,9 % slaafvrije cacao in en rond Daloa, Ivoorkust. daar werkt ze samen met ruim 1800 cacao boeren die lid zijn van de coöperaties Ecojad en Kapatchiva. Het droge seizoen is hier heet en lang! De cacao heeft het zwaar als het niet regent, en de bomen laten hun bloemen en jonge vruchten vallen. Zo verdwijnt er ’n flink deel van de oogst.

Wat te doen? In de natuur groeit de cacao onder de schaduw van grote bomen: schaduwbomen. Als ze dit op de plantage nabootsen wordt het vanzelf koeler en overleven de bloemen en jonge vruchten het droge seizoen. Tony’s wil op grote schaal schaduwbomen gaan planten. De voordelen zijn eindeloos: hogere oogst, biodiversiteit, vruchtbaarheid van de bodem, en het natuurlijk evenwicht is groter. Er zijn minder bestrijdingsmiddelen nodig om plagen en ziekten te bestrijden. Meer schaduw is minder onkruid wieden, dus minder arbeidsintensief. De cacao plantage is beter bestand tegen veranderingen in weer en klimaat.

Tot en met 31 augustus 2018 spaart Tony’s voor iedere verkochte exclusive reep (door Barbosa aan wereldwinkels geleverd) 10 cent. De Chocolonely Foundation verdubbelt dit bedrag nog eens!

Een schaduwboom kost 1 euro, dus per 5 verkochte repen kan Tony’s 1 boom planten. Om een hele boerderij schaduwrijker te maken heb je zo’n 100 bomen per boerderij nodig. Het doel is 50 boeren te helpen dus: 5000 bomen, dat zijn 25000 repen! Moet lukken, toch?